LIFE - Βιταμίνη D: Δράση πηγές τρόφιμα και σκευάσματα

Κατηγορία: Διατροφή

04 03

Εκτύπωση

Tags: Βιταμίνη D Δρ. Μοσχοβάκη Αναστασία Εδική Παθολόγος

Βιταμίνη D: Δράση πηγές τρόφιμα και σκευάσματα

Η βιταμίνη D είναι λιποδιαλυτή βιταμίνη, σημαντική για την υγεία του σκελετού, για την αντιμετώπιση φλεγμονών και την αντίσταση έναντι λοιμώξεων. Η βιταμίνη προάγει την απορρόφηση ασβεστίου στο έντερο, συντελεί στη σωστή ασβέστωση και αναδιαμόρφωση του οστού και διατηρεί επαρκείς συγκεντρώσεις ασβεστίου και φωσφόρου στον οργανισμό.

Η επάρκεια της βιταμίνης έχει ζωτική σημασία για την αποφυγή εγκατάστασης ραχίτιδας και οστεοπόρωσης. Εργαστηριακές μελέτες δείχνουν ότι η βιταμίνη D μπορεί να μειώσει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων και έχει σημαντικό ρόλο σε νευρομυϊκές και ανοσολογικές αντιδράσεις. Η βιταμίνη επιδρά σε γονίδια που κωδικοποιούν πρωτεΐνες οι οποίες ρυθμίζουν τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό, τη διαφοροποίηση και την απόπτωση.

Eάν έχουμε σκούρο δέρμα, δεν περπατάμε υπό το φως του ήλιου πάνω από 15 λεπτά την ημέρα, εργαζόμαστε ή μένουμε σε κλειστούς χώρους είναι πολύ πιθανό να έχουμε χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες. Αυτό συμβαίνει διότι η βιταμίνη D λαμβάνεται κατεξοχήν από τον ήλιο: Οι τροφικές πηγές από τις οποίες μπορούμε να προμηθευτούμε βιταμίνη D είναι λίγες και η συγκέντρωση της βιταμίνης σε αυτές ευρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα. Βιταμίνη D υπάρχει στα ιχθυέλαια, στα αυγά το κρέας και τα γαλακτοκομικά ζώων ελεύθερης βοσκής, καθώς και σε ορισμένα μανιτάρια.

Η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) B διεισδύει στο ακάλυπτο δέρμα και μετατρέπει την δερματική 7-δεϋδροχοληστερόλη σε προβιταμίνη D , η οποία με τη σειρά της γίνεται βιταμίνη D. 5-30 λεπτά έκθεσης του προσώπου χεριών ποδιών ή ράχης στον ήλιο χωρίς αντηλιακή προστασία επί δύο φορές την εβδομάδα μεταξύ 10 π.μ. και 3 μ.μ. είναι συνήθως αρκετά για τον εφοδιασμό του σώματος με την βιταμίνη D που χρειάζεται. Η ακτινοβολία UVB δεν διεισδύει στο γυαλί, οπότε η έκθεση στον ήλιο σε εσωτερικούς χώρους μέσω κλειστού παραθύρου δεν προάγει τη σύνθεση της βιταμίνης. Οι αντηλιακές κρέμες με παράγοντα ηλιοπροστασίας (SPF) 8 ή περισσότερο δρουν ανασταλτικά στην απρόσκοπτη παραγωγή της βιταμίνης στο ανθρώπινο σώμα. Η βιταμίνη D που λαμβάνεται από την έκθεση στον ήλιο, τα τρόφιμα και τα συμπληρώματα είναι βιολογικά αδρανής και πρέπει να υποβληθεί σε δύο υδροξυλιώσεις στο σώμα για ενεργοποίηση. Η πρώτη υδροξυλίωση γίνεται στο ήπαρ και η δεύτερη υδροξυλίωση γίνεται κυρίως στους νεφρούς οπότε προκύπτει η βιολογικά ενεργή 1,25-διϋδροξυβιταμίνη D [1,25 (OH) 2 D], γνωστή και ως καλσιτριόλη.

Η συγκέντρωση της 25 (OH) D στον ορό είναι ο καλύτερος δείκτης των επιπέδων της βιταμίνης D. Σε αντίθεση με την 25 (ΟΗ) D, η 1,25 (ΟΗ) 2 D δεν είναι γενικά καλός δείκτης της κατάστασης της βιταμίνης D επειδή έχει μικρό χρόνο ημιζωής και οι συγκεντρώσεις στον ορό εξαρτώνται από τα επίπεδα παραθυρεοειδούς ορμόνης, ασβεστίου και φωσφορικών. Τα επιθυμητά επίπεδα της 25(OH)D για να εκδηλωθούν όλες οι ωφέλιμες δράσεις της βιταμίνης είναι πάνω από 30 nmol/L ή 12 ng/mL. Ωστόσο επίπεδα 30–50 nmol/L (12–20 ng/mL) μπορεί να είναι ανεπαρκή για ορισμένους ασθενείς. Επίπεδα άνω του >125 nmol/L (>50 ng/mL) αποτελούν ένδειξη υπερβιταμίνωσης και τοξικής άθροισης της βιταμίνης. Παρά το γεγονός ότι η εξωγενής χορήγηση βιταμίνης είναι απαραίτητη σε πολλές περιπτώσεις ιδίως κατά τους χειμερινούς μήνες, χορήγηση σκευασμάτων που περιέχουν την βιταμίνη πρέπει να γίνεται υπό άριστη ιατρική παρακολούθηση και εφόσον υπάρχει αντίστοιχη ιατρική ένδειξη για να αποφευχθεί η τοξική άθροιση της βιταμίνης και ανεπιθύμητες αλληλεπιδράσεις με χρόνια φάρμακα. Η υπερβολική πρόσληψη μπορεί να προκαλέσει μη ειδικά συμπτώματα όπως ανορεξία, απώλεια βάρους, πολυουρία και καρδιακές αρρυθμίες, να οδηγήσει σε ασβεστοποίηση αγγείων και ιστών, με επακόλουθη βλάβη στην καρδιά, στα αιμοφόρα αγγεία και στα νεφρά, να προδιαθέσει σε λίθους του ουροποιητικού συστήματος. Σε έρευνες ακόμη και υποτοξικά επίπεδα ορού (περίπου 75-120 nmol / L ή 30-48 ng / mL) συνδέονται με αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκινωμάτων καταγμάτων και καρδιαγγειακών επεισοδίων.